روزنامه اقتصادی آسیا

۲۹ شهریور ۹۴

فریال مستوفی، عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی تهران، در اختتامیه نمایشگاه نقش‌آفرینی زنان در توسعه پایدار،درباره نقش و جایگاه جامعه زنان کشور سخن گفت و در پایان راهکارهایی را برای موفقیت هرچه بیشتر بانوان ارائه کرد. مستوفی که از موفق‌ترین و معتبرترین بانوان کارآفرین است و روز قبل از این سخنرانی فاز دیگری از معدن مهدی‌آباد یزد را افتتاح کرده بود، در این همایش به عنوان یکی از ده بانوی برتر کارآفرین انتخاب شد و تنها بانویی بود که به عنوان یکی از سخنرانان اصلی انتخاب شد.

مهندس مستوفی پس از تبریک «به دست اندرکاران برگزاری دومین نمایشگاه و همایش بین‌المللی نقش آفرینی زنان در توسعه پایدار «کارآفرینی و اشتغال» و تشکر بابت انتخابش برای سخنرانی در آیین اختتامیه گفت: «واضح است هدف از برگزاری دومین نمایشگاه و همایش بین‌المللی به تصویر کشیدن نقش زنان در جامعه علی‌الخصوص مقوله کسب‌وکار است ولی پرداختن به این موضوع، بدون توجه به موانع ورود زنان به این عرصه، احتمالا تصویر پر نقصی را در برابر دیدگان ما قرار می‌دهد.» این بانوی کارآفرین با طرح این پرسش‌ها که «به راستی به چه دلایلی سهم زنان از کیک اقتصاد ایران تا این حد کوچک است؟ آیا قوانین این تبعیض را به جامعه دیکته می‌کند؟ آیا دولت در برابر فعالیت زنان مانع ایجاد می‌کند؟» پاسخ را با پرسش دیگری ارائه کرد: «شاید یکی از مهم‌ترین پرسش‌ها در این بخش این باشد که زنان ایرانی تا چه حد در بروز این عقب‌ماندگی تاریخی نقش داشته‌اند؟» و سپس گفت: «طبق آخرین آمار از وضعیت بازار کار در حال حاضر ۲۴ میلیون شاغل وجود دارد که ۵ میلیون نفر آنها زن هستند از کل جمعیت بیکار سه و نیم میلیونی نفری کشور؛ ۱ میلیون و ۲۰۰ هزار نفر را زنان تشکیل می‌دهند یعنی ۳۴ درصد از زنان کشور بیکار هستند.»

فریال مستوفی با ذکر این نکته که «نقش زنان در توسعه، مستقیماً با هدف توسعه اجتماعی و اقتصادی بستگی داشته و از این رو در تحول همه جوامع انسانی، عاملی بنیادی محسوب می‌گردد» عنوان کرد: «با توجه به اینکه نیمی از کل جمعیت جهان را زنان تشکیل می‌دهند و دو سوم ساعات کار انجام شده توسط زنان صورت می‌پذیرد، تنها یک دهم درآمد جهان و فقط یک صدم مالکیت اموال و دارایی‌های جهان به زنان اختصاص یافته است. بنابراین وجود نابرابری برای زنان در تمامی جوامع کم و بیش وجود دارد که در برخی از سازمان‌های جهانی در چند سال اخیر به این مساله بیشتر توجه شده و در برنامه‌ریزی‌های خرد و کلان اقتصادی و اجتماعی سازمان‌های مختلف جهانی قرار گرفته است.»

رئیس کمیسیون سرمایه‌گذاری خارجی اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی تهران اعلام کرد: «من به عنوان یک زن ایرانی با بیش از دو دهه فعالیت اقتصادی در ایران با مانع جدی‌ای در محیط کسب‌وکارم به عنوان یک زن مواجه نشده‌ام اما به طورحتم موانعی برای ورود زنان به عرصه کسب‌وکار وجود دارد که نرخ مشارکت آنان را به حدود ۱۲ درصد تنزل داده است. همان گونه که تجربه شده و بررسی‌ها نشان می‌دهد؛ زنان ایرانی در امور تجاری، عقد قراردادهای بازرگانی، تاسیس شرکت، عضویت در مجامع یا هیات‌های مدیره و یا برگزیده شدن به عنوان مدیر عامل و یا هیات‌رئیسه با محدودیتی مواجه نیستند و قوانین موجود حقوق و اختیارات یکسانی را برای مردان و زنان قائل است اما گاهاً شاهد هستیم در مراکز تصمیم گیری و تصمیم‌سازی به موجب اتخاذ تصمیمات ناپخته، امنیت شغلی زنان به مخاطره می‌افتد.» رئیس هیات مدیره KDD با ذکر این نکته که «اغلب مدیران ارشد دولتی در دهه‌های اخیر مدافع مشارکت اقتصادی زنان بوده‌اند و حتی روسای جمهوری در این سال‌ها به موجب نوع نگرشی که به مشارکت زنان داشته اند یا به دلیل مسائل تبلیغاتی تعدادی از کرسی‌های کابینه را نیز به زنان اختصاص داده اند» افزود: «البته ممکن است این اقدام موجبات خشنودی فعالان حوزه زنان را فراهم بیاورد. چرا که زنان ایرانی با وجود ارتقاء سطح سواد و تخصص، از ارتقا به سطوح مدیریتی بازمانده‌اند اما نباید فراموش کرد که انتصاب زنان در سطوح مدیریتی با هر نیتی که صورت گیرد، اگر مبتنی بر اصول شایسته‌سالاری نباشد، باز هم نوعی تبعیض رخ داده است.» مستوفی افزود: «اگر خواهان افزایش مشارکت اقتصادی و اجتماعی زنان هستیم باید این واقعیت را نیز مدنظر قرار دهیم که ساختار روانی و نظام شخصیتی آنها برای قرار گرفتن در سطوح مدیریتی مهیا نشده است. بنابراین فکر می‌کنم ماموریت اصلی فعالان حقوق زنان و نهادهای متولی دولتی در ایجاد این آمادگی است. البته بدیهی است که وظیفه خانواده و نظام تعلیم و تربیت سنگین‌تر از جامعه است.»

فریال مستوفی با ذکر این نکته که نباید ضعف مشارکت اقتصادی زنان را تنها ناشی از برخوردهای سلیقه‌ای یا مسائل فرهنگی دانست، اعتراف کرد: «مشارکت اقتصادی هنوز به مطالبه جدی بانوان ایرانی تبدیل نشده است. باید پذیرفت که زنان ایرانی برای مواجهه با مشکلات فضای کسب‌وکار به میزان کافی ریسک‌پذیر نیستند. البته این ریسک‌گریزی به نوع تربیت افراد در خانواده نیز بازمی‌گردد. بنابراین ضرورت دارد، سیاستگذاران و دولت به جای سردادن شعار «افزایش مشارکت زنان»، در مورد اصلاح انتظارات نقش و مفاهیمی چون استقلال و ریسک‌پذیری در خانواده و نیز اصلاح باورهای کلیشه‌ای از طریق تعلیم و تربیت و رسانه‌ها برنامه‌ریزی کنند. ریسک‌پذیری گروه بزرگی از زنان ایرانی به مراتب کمتر از مردان است و این نقیصه، کاهش مشارکت آنان را در فعالیت‌های اقتصادی رقم می‌زند.»

مستوفی افزود: «برخی اقتصاددانان، مدافع اعطای امتیازاتی ویژه به زنان برای کمک به رشد کارآفرینی و اشتغال آنها هستند. اما بر این باور هستم، در کنار سیاست‌هایی که دولت برای تسهیل شروع کسب‌وکار و کاهش نرخ بیکاری برای افزایش اشتغال «زنان و مردان» اعمال می‌کند، چنانچه زنان ایرانی نیز سطح مطالبه‌گری و روحیه ریسک‌پذیری خود را ارتقا ببخشند؛ نرخ مشارکت اقتصادی زنان ایرانی بهبود پیدا می‌کند. رشد مشارکت اقتصادی زنان ایرانی باید رشدی درون‌زا باشد.»

بانوی فعال و موفق اقتصادی که سال‌ها در سطح بالای تولید و سرمایه‌گذاری فعالیت می‌کند، عنوان کرد: «من به‌عنوان یک کارآفرین و فعال اقتصادی زن بر فرهنگ‌سازی در راستای ایجاد و تقویت اعتماد به زنان و شایستگی‌های آنها به‌عنوان یک ضرورت تأکید دارم. وزارت آموزش و پرورش و رسانه‌ها به ویژه صدا و سیما می‌توانند در این عرصه فعال باشند و در شکل‌گیری فرهنگ و اعتماد درست نسبت به شایستگی‌های زنان در جامعه سهیم باشند. مشارکت زنان در عرصه‌های سیاسی نیز کمرنگ است، حضور زنان در مجلس کمتر از سه درصد و در بخش‌های دیگر در خوشبینانه‌ترین شرایط به یک درصد هم نمی‌رسد و این مساله با عدالت در اخذ مسئولیت‌ها و با در نظر گرفتن شایستگی‌ها و ظرفیت‌های موجود در جامعه زنان کشور همخوانی ندارد. از طرف دیگر شاهد رشد کمی و کیفی بانوان در عرصه فعالیت‌های تشکلی و سازمان‌های مردم نهاد هستیم که اتفاق مبارکی است و باید مورد تقویت و تشویق قرار گیرد.»

عضو هیات نمایندگان اتاق تهران سپس به نتیجه‌گیری بحث‌های مطرح‌شده پرداخت. مستوفی گفت: «در پایان و به عنوان نتیجه این نکته را خاطرنشان می‌کنم که در کشور ما، زنان، همواره دوشادوش مردان در صحنه‌های مختلف اجتماعی و سیاسی، حضور داشته‌اند؛ اما هیچ گاه این حضور، به مشارکتی جدّی در صحنه‌های اجتماعی، اقتصادی و سیاسی، تبدیل نشده بود و زنان، معمولاً به ساده‌ترین کارها در پایین‌ترین رده‌ها اشتغال داشتند، ولی در سال‌های اخیر، با تغییرات اجتماعی‌ای که در کشور رخ داده، گرایش زنان، به عرصه‌های فناوری، دانش و کارآفرینی، افزایش یافته است. امید است که این روند، به مشارکتی جدی و فعال تبدیل شود، زیرا این افزایش کیفی اشتغال زنان، می‌تواند در بخش‌های مختلف جامعه، اثرات حائز اهمیتی داشته باشد. از جمله، موجب بالا رفتن سطح درآمد خانواده و به تبع آن، بالا رفتن سطح رفاه آن خانواده خواهد شد و در این میان، بار سرپرستی خانواده برای مردان، سبک‌تر و با بالارفتن عرضه نیروی کار، سطح دستمزدها و هزینه تولید و قیمت محصولات، کمتر می‌شود.»

بانوی برگزیده همایش نقش‌آفرینی زنان در توسعه پایدار سپس راهکارهایی اساسی زیر را ارائه کرد که از طریق آنها زنان می‌توانند به ارتقای وضعیت اشتغال خود کمک کنند:

۱) شناسایی مشاغل غیرسنتی و تلاش برای ورود به این گونه مشاغل، مانند: بازرگانی، آموزش و پژوهش، ارتباطات و رسانه‌ها.

۲) شرکت در دوره‌های آموزش کارآفرینی و مدیریت و آشنایی با این مراکز و رفع مشکلات با کمک آنها.

۳) دفاع از شایسته‌سالاری و مبارزه با تبعیض جنسیتی، به منظور ارتقای رتبه کارکنان زن، به پست‌های مدیریتی بالاتر.

۴) حمایت از سازمان‌های مربوط به زنان، در بخش‌های دولتی و غیردولتی و همچنین دیدن آموزش‌های لازم و تلاش برای ایجاد تشکل‌های غیردولتی(NGO) مربوط به زنان.

۵) زن باید جایگاه واقعی خود را بیابد و این مهم در کتب درسی و رسانه‌های گروهی مختلف به‌ویژه تلویزیون مورد توجه واقع شود.

۶) باید زمینه لازم را جهت ارتقاء زنان به سطوح بالای شغلی فراهم کرد.

۷) باید آگاهی‌های لازم به شوهران در مورد اشتغال زنان و تأثیرگذاری آن بر بنیان‌های اقتصادی و فرهنگی خانواده داده شود.

۸) باید حداقل در برهه‌ای کوتاه از زمان- به عنوان عامل انگیزشی- مدیریت و هدایت برنامه‌ها و پروژه‌های مهم رشد و توسعه به زنان شایسته و متخصص و کارآمد واگذار شود.

۹) باید باورها و پندارهای غلط جامعه در مورد استعداد و اشتغال زنان اصلاح شود.

۱۰) محدودیت‌های اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی را در راستای ایجاد بستری مناسب برای شکوفایی فعالیت‌های زنان باید از بین برد.

وی در پایان با بیان اینکه بدون تردید، شناخت جایگاه واقعی زنان ایرانی و احیای جایگاه سازندگی آنها، نیازمند بازنگری جدی به این مقوله است، گفت: «اولین قدم را می‌توان در خودباوری و توجه به شایستگی‌ها و توانمندی‌های زنان و رفتن به سمت کسب جایگاه‌های متناسب با این توانمندی‌ها و در نهایت، تلاش برای ارتقاء جایگاه و پیشبرد نقش جامعه زنان کشور در توسعه همه جانبه پایدار دانست.»

لینک مصاحبه