با توجه به جایگاه برجسته مسوولیت اجتماعی شرکت‌ها در اروپا و در نظر گرفتن آن به عنوان یکی از ارزش‌های هشتگانه در مدل تعالی سازمانی و یکی از معیارهای نه‌گانه ارزیابی شرکت‌ها از سوی بنیاد کیفیت اروپا، شما‌ این مقوله را در ‌ایران چگونه ارزیابی می‌کنید؟
CSR یا Corporate Social Responsibility که در فارسی آن را با نام مسوولیت اجتماعی سازمان می‌شناسند به طور کلی مجموعه‌ای از فعالیت‌ها و تعهداتی است که یک سازمان برای حمایت، نگهداری و حفظ جامعه انجام می‌دهد. ‌این گونه سازمان‌ها، برای شفافیت و پاسخگویی به ذی‌نفعان خود در قبال عملکردشان روشی بسیار اخلاقی در پیش می‌گیرند. سازمان‌های مذکور توجه ویژه‌ای به حفظ ثبات محیط زیست بومی‌سازمان داشته و همواره آن را به عنوان دیدگاهی مثبت در زمان حال و‌ آینده مورد توجه قرار می‌دهند. چنانچه بخواهیم ‌این موضوع را بررسی کنیم باید نگاهی به مدل‌های سازمانی کشورهای دیگر بیندازیم.
همانطور که مطلع هستید مدل‌های متفاوتی برای ارزیابی شرکت‌ها و سازمان‌ها، تدوین شده است و در حال رشد و توسعه می‌باشد که عموما به صورت مدل‌های کلاسیک و مدل‌های ملی و جهانی شناخته می‌شوند. مدل‌هایی مانند مدل دمینگ، مدل EFQM، مدل BQF و مدل بالدریج (Baldrige) از مدل‌های ارزیابی در ژاپن، اروپا، انگلستان و آمریکا می‌باشد که در تمامی‌ آنها مسوولیت اجتماعی مورد بررسی قرار گرفته است. در ‌ایران در چند سال اخیر با بهره‌گیری از مدل‌های مذکور به ویژه مدلEFQM و با توجه به نیازها و شرایط کشور، مدل تعالی سازمانی تدوین شد که در‌ این مدل نیز مسوولیت اجتماعی به عنوان یکی از نتایج و در اصول ارزشی تعالی سازمانی به وضوح در نظر گرفته شده است. این موضوع در ‌ایران شروعی مناسب برای توجه بیشتر به اهمیت مسوولیت اجتماعی است آن را به عنوان عاملی موثر در موفقیت یک سازمان نشان می‌دهد.
تلاش‌های زیاد سازمان‌ها و شرکت‌های ‌ایرانی در سال‌های اخیر برای دستیابی به سطوح بالاتری از جایزه ملی بهره وری و تعالی سازمانی توجه آنها را به تمام موارد و معیارهای ارزیابی‌ این مدل جلب کرده است. که در بسیاری از سازمان‌ها‌ این مقوله به درستی پیاده‌سازی شده و همواره از سوی مدیران حمایت لازم به عمل آمده است به عنوان مثال مجتمع فولاد مبارکه از ابتدای تاسیس توجه ویژه‌ای به مسوولیت اجتماعی داشته و سعی کرده است، با بهبودی مستمر جایگاه واقعی خود را در جامعه به وضوح نشان دهد. توجه به مدل‌های سازمانی در سال‌های اخیر باعث
شکل‌گیری انجمن‌ها و نهادهای غیردولتی در خصوص مسوولیت اجتماعی شدند که می‌توانند با افزایش سطح آگاهی مدیران، کارمندان، مشتریان و طیف وسیعی از ذی‌نفعان و جامعه مفاهیم را از روی کاغذ به عمل آورده و با اتکا به واقعیات بتوانیم عملا تاثیر آن را در جامعه شاهد باشیم.

• به نظر شما در نظر گرفتن مسوولیت اجتماعی شرکت‌ها می‌تواند منافع متقابلی را برای شرکت و جامعه به دنبال داشته باشد؟

قطعا در نظر گرفتن مسوولیت اجتماعی شرکت‌ها منافع متقابلی برای جامعه و شرکت‌ ایجاد می‌کند؛ نه از آنجا که‌ این مقوله در مدل‌های سازمانی ‌ایرانی، اروپایی و… آمده بلکه مقوله مسوولیت اجتماعی در ذات انسان متفکر و متوجه به جامعه نهفته است و چه بهتر جامعه‌ای که دارای فرهنگی غنی می‌باشد، پرچم دار توجه به اصولی اخلاقی باشد، همانطور که نیاکان ما نیز به‌این مقوله با اشکال مختلف توجه زیادی کرده‌اند.
اصولا در درون واژه مسوولیت اجتماعی، مسوولیت‌های اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی قرارگرفته است که خود نشان دهنده تاثیر پارامترهای اجتماعی در رشد و پیشرفت سازمان‌ها است. نمونه‌های ‌این مسوولیت‌ها به وضوح منافع متقابل را برای شرکت و جامعه نشان می‌دهند که هم از لحاظ کیفیت و هم کمیت قابل ارزیابی است و اگر بتوانیم موارد کیفی را به صورت کمی ‌نشان دهیم، نتایج ملموس‌تری به دست خواهیم آورد. از نمونه‌های ‌این مسوولیت‌ها می‌توان به شفافیت، جلوگیری از فساد، آموزش نیروی انسانی، جلوگیری از زیان‌های زیست محیطی، توسعه محیط زیست سالم، کمک‌های اقتصادی انسان دوستانه، استخدام‌های بومی ‌و رشد و توسعه حقوق بشر و… در سطح سازمان و جامعه اشاره کرد، اما اگر بخواهیم با نگاهی دقیق‌تر، مزایای توجه به مسوولیت اجتماعی را نام ببریم می‌توانیم از داشتن محیط کار سالم و امن، افزایش اعتبار تجاری، وفاداری مشتریان، کسب اعتماد سرمایه‌داران، وجهه عمومی‌ سازمان و… اشاره کرد که در سال‌های گذشته آثار خودشان را در شرکت‌های مختلف دنیا به خوبی نشان داده‌اند و در بسیاری از نمونه‌ها، تاثیر مسوولیت اجتماعی در رشد اقتصادی شرکت از پیش مشخص و قابل پیش‌بینی نبوده، ولی در درازمدت به صورت قابل توجهی باعث رشد اقتصادی شرکت‌ها شده است.
به عنوان نمونه شرکت‌های دارویی هم اکنون در آفریقا درآمد قابل توجهی دارند، که روزی برای کمک به مردم کم درآمد آفریقا، سرمایه‌گذاری‌های زیاد انسان‌دوستانه‌ای کردند و چند سال پس از آن مردم آفریقا وفاداری خود را ثابت کرده و تنها از ‌این شرکت‌ها دارو خریدند و عملا خیلی از شرکت‌ها ‌این موضوع را پیش‌بینی نکرده بودند.
*عضو اتاق تهران

http://www.donya-e-eqtesad.com/news/447805/